فوتبالیستهای ایرانی از خدمات بیمه دولتی و بازنشستگی نمیتوانند استفاده کنند، چون قانونی وجود ندارد که مقدمات این کار را برای آنها فراهم کند. آنها صرفا سالانه یک کارت بیمه ورزشی از فدراسیون پزشکی ورزشی دریافت میکنند که این بیمه تنها بخشی از هزینههای درمان مصدومیتهای آنها در زمین مسابقات را تقبل میکند. همچنین اکثر فوتبالیستهای ایرانی مشکلات مالیاتی به خاطر عدم تسویهحساب درست قرارداد مالی خود با باشگاهها پیدا میکنند. بحث تعاونی مسکن و بررسی سایر حقوق فوتبالیستها نسبت به اتفاقات روز فوتبال کشور همه و همه نکاتی است که با تشکیل اتحادیه بازیکنان فوتبال، توسط خود فوتبالیستها قابل پیگیری خواهد بود.؛
شهروند| نزدیک ٥سال و ٨ماه قبل، در تاریخ ٢٤ اردیبهشت ١٣٩١ جلسهای در اتحادیه باشگاههای فوتبال ایران برگزار شد و قرار بود از آن روز به بعد اتحادیه بازیکنان فوتبال ایران به صورت جدی آغاز به کار کند. در آن جلسه وحید طالبلو، علی سامره، محمدرضا طهماسبی، سیدمهدی رحمتی، سوشا مکانی، ابراهیم صادقی، امین منوچهری، کریم باقری به همراه عزیزالله محمدی رئیس اتحادیه باشگاهها و محمدصادق درودگر حضور داشتند و به بحث و تبادلنظر در این زمینه پرداختند. حالا ٥سال و ٨ماه بعد از آن جلسه هیچکسی نمیداند که بحث تشکیل و آغاز به کار اتحادیه بازیکنان در فوتبال ایران به کجا رسید. در چنین شرایطی در هفتهها و ماههای اخیر باز هم صحبت درباره این اتحادیه به شکلی جدی مطرح شده است. اتحادیهای که تشکیل آن در ورزش و فوتبال ایران ضرورت دارد. در واقع وجود اتحادیهها برای دفاع از منافع هر صنفِ خاص و پشتیبانی اعضای آن از یکدیگر ضروری است و مهمترین وجه اشتراک در هر اتحادیهای، احساس نیازی است که افراد برای هماهنگی در رسیدن به خواستههای مشترک دارند و ورزش هم از این امر مستثنا نیست.
درباره اتحادیهها
فسلفه وجودی هر اتحادیه دفاع از حقوق و تأمین حداکثر منافع اعضاست. طبق قوانین اتحادیه وظیفه دارد کمک شایانی به رشد اقتصادی و تجاری و پیگیری حقوق صنف خود داشته باشد و در این عمل از هیچگونه تلاشی نباید کوتاهی داشته باشد. با بررسی تعارف قانونی ارایهشده درباره اتحادیهها و فعالیتهای آنها مشخص میشود که اتحاد و یکپارچگی فیمابین اعضا، برنامهریزی و مدیریت جهت ایجاد انسجام، اتخاذ جهتگیریهای کاری و تخصصی و تدوین برنامههای راهبردی و عملیاتی جهت محققسازی اهداف، شناسایی موانع قانونی گسترش فعالیتهای اقتصادی، تجاری و کمک راه رفع آنها، جلوگیری از رقابت مخرب بین اعضای صنف، کمک به بهبود قوانین و مقررات، ارایه خدمات مشاورهای و اطلاعاتی به مجموعه، انتقال و انعکاس نظرات صنف به دولت و دستگاههای اجرایی و مسئولان، فراهمکردن شرایط حضور در رویدادهای تخصصی داخلی و خارجی، کمک به انجام فعالیتهای تبلیغاتی، شناخت بازارهای هدف و… ازجمله کارهای بزرگ و تاثیرگذاری است که اتحادیهها با داشتن یک اساسنامه قانونی و سازوکار مشخص کاری میتوانند انجام بدهند.
چرا بازیکنان به فکر تشکیل اتحادیه هستند؟
تشکیل و آغاز فعالیت اتحادیه بازیکنان فوتبال ایران به آنها کمک میکند که بتوانند برای خودشان تصمیمگیری کنند و برای گرفتن حق و حقوق خود تلاشهای تاثیرگذاری داشته باشند. اگر اتحادیه بازیکنان تشکیل شود، دیگر باشگاهها به راحتی نمیتوانند هروقت که خواستند، از پرداخت پول قرارداد بازیکنان طفره بروند و مسئولان فدراسیون و سازمان لیگ هم نمیتوانند هروقت دلشان خواست، بدون اینکه نظرات بازیکنان را بشنوند، برای آنها طبق سیاستهایی که خودشان دارند، تصمیمگیری و قانونگذاری داشته باشند. اتفاقات سالهای اخیر فوتبال ایران هم به خوبی نشان میدهد که بعد از داوران، هیچکسی آنطور که باید، پیگیر حقوق واقعی بازیکنان نیست و فدراسیون و سازمان لیگ هم به خاطر مصلحتاندیشیهایی که وجود دارد، نتوانسته باشگاهها را مجبور کند به حقوق بازیکنان احترام بگذارند. تلنبارشدن پروندههای مختلف انضباطی مربوط به شکایت فوتبالیستها از باشگاهها که تعداد آن به چندین هزار میرسد، به خوبی نشانگر این حقیقت تلخ از ساختار بیمار فوتبال کشور است. باشگاهها پول بازیکنان را نمیدهند و وقتی هم کمیته انضباطی به نفع فوتبالیستها حکم صادر میکند، هیچ تضمینی برای اجرای احکام وجود ندارد. پروسهای که باعث شده در ماههای اخیر اهالی فوتبال در داخل ایران تصمیم بگیرند، مثل خارجیها برای دریافت حقوق خود به AFC و FIFA مراجعه کنند.
داستان ساختار دولتی
یک بحث کلی در فوتبال ایران وجود دارد که به خاطر وجودداشتن یک ساختار دولتی و دخالت مستقیم مسئولان دولت در امور فوتبال و باشگاهها اتحادیهها نمیتوانند فعالیتهای صنفی خود را آنطور که باید، انجام بدهند. مثال آشکار آن اتحادیه باشگاههای فوتبال ایران است که چندین دهه از تشکیل آن میگذرد اما هیچ تاثیرگذاری خاصی در امور باشگاهها ندارد. دلیل آن هم این است که اکثر باشگاهها از بودجه دولتی ارتزاق میکنند و به همین ترتیب اکثر سیاستها و تصمیمگیریها خارج از فوتبال به مدیران آنها ابلاغ میشود. فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ هم همواره برخلاف شعارهایی که درباره خصوصیبودن خود میدهند، از سیاستها و تصمیمات دولتی تبعیت میکنند و به همین ترتیب بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند که در یک ساختار دولتی خیلی سخت میشود که اتحادیهها بتوانند تاثیرگذاری خاصی در فوتبال ایران داشته باشند.
قدرت اتحادیه بازیکنان در کشورهای اروپایی
با این حال بررسی نمونههای خارجی به خوبی نشان میدهد اتحادیه بازیکنان فوتبال میتواند قدرت و تاثیرگذاری بسیار زیادی در اتفاقات فوتبالی یک کشور داشته باشد. بهطور مثال در سال ٢٠١١ اتحادیه بازیکنان لالیگا در واکنش به سختگیری فدراسیون در امور قراردادها تصمیم گرفت در ابتدای مسابقات دست به اعتصاب بزند و به همین ترتیب هفته اول لغو و با مدتی تأخیر تا رسیدگی به خواسته بازیکنان برگزار شد. دو فصل قبل هم اتحادیه فوتبال اسپانیا و اتحادیه بازیکنان حرفهای این کشور در اعتراض به مسائل مربوط به حق پخش تلویزیونی و دخالتهای دولت در امور کاری آنها قصد داشتند که در دو هفته پایانی لالیگا دست به اعتصاب بزنند و زمینهساز یک جنجال بزرگ در فوتبال این کشور شدند که درنهایت با حکم دادگاه اعتصاب آنها معلق شد و دولت تصمیم گرفت تمام خواستههای آنها را اجرایی کند. در انگلیس و ایتالیا و بسیاری دیگر از کشورهای صاحب فوتبال اتحادیه بازیکنان هرساله سیاستهای خود را به فوتبالیستهای تمام باشگاهها ابلاغ میکند و با رایزنی و پیگیریهای حقوقی فدراسیون فوتبال کشورها را مجاب میکند که به سیاستها و خواستههای آنها احترام بگذارند. درحال حاضر هم در ایران بشدت با توجه به شرایطی که به آن اشاره شد و مشکلات دیگری که وجود دارد، به نظر میرسد که تشکیل اتحادیه بازیکنان فوتبال ضروری است.
اتحادیه بازیکنان دغدغه جدی ستارهها
سیدجلال حسینی کاپیتان پرسپولیس چند ماه قبل به دنبال عدم دریافت حق و حقوق خود از باشگاه نفت و ممنوعالخروجشدن به خاطر بدهی مالیاتی در مصاحبههایی جنجالی اعلام کرد: «متاسفانه رفتار برخی از مسئولان با فوتبالیستها خوب نیست و ما مجبوریم شکایت کنیم. این داستان دردآور است. دنبال این هستم که با کاپیتانهای تیمهای مختلف صحبت کنم و اتحادیه بازیکنان هرچه زودتر تشکیل شود. باید با این افراد برخورد شود». اخیرا هم مجتبی جباری بعد از رفتاری که باشگاه استقلال در فسخ یکطرفه قرارداد او انجام داد، اعلام کرده بود که عضو هیأترئیسه اتحادیه بازیکنان است و در این نهاد این پرونده را با جدیت پیگیری میکند و با تلاش برای شروع فعالیتهای بهتر اتحادیه کمک میکند که این اتفاق برای سایر بازیکنان رخ ندهد. علی کریمی اسطوره فوتبال ایران هم چندوقت قبل با توجه به اتفاقات باشگاه نفت تهران و برخوردهایی که کمیته اخلاق با چند بازیکن فوتبال مشهور به خاطر امور شخصی آنها داشت، به صراحت اعلام کرده بود؛ فوتبالیستها باید دور هم جمع شوند و اتحادیه بازیکنان را برای پیگیری حقوق خود تشکیل بدهند.
دلیلی برای امیدواری
ضرورت تشکیل اتحادیه بازیکنان هم پیگیری صنفی حقوق و منافع آنهاست و به همین ترتیب وقتی پای منافع در میان باشد، بازیکنان فوتبال تحتتأثیر سیاستگذاریهای فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ که در تمام سالهای گذشته طرف دولت و باشگاهها را گرفتهاند، قرار نمیگیرند. به این ترتیب اتحادیه بازیکنان این فرصت را دارد که تاثیرگذاری و قدرت تصمیمگیری بیشتری نسبت به اتحادیه باشگاهها در فوتبال ایران داشته باشد و عملا مقابل سیاستها و تصمیمگیریهایی که منافع فوتبالیستها را زیر سوال میبرد، بایستد! خصوصیبودن این اتحادیه هم البته باعث میشود که دولت، وزارت ورزش، فدراسیون و سازمان لیگ نتوانند برای اتحادیه بازیکنان تصمیمگیری کنند. به این ترتیب اتحادیه بازیکنان میتواند فدراسیون و سازمان لیگ را در امور قراردادها و حق و حقوق بازیکنان مجاب به انجام خواستههای قانونی خود کند.
مشکلات عدیده بازیکنان؛ نه بیمه دارند، نه حقوق بازنشستگی
فوتبالیستهای ایرانی از خدمات بیمه دولتی و بازنشستگی نمیتوانند استفاده کنند، چون قانونی وجود ندارد که مقدمات این کار را برای آنها فراهم کند. آنها صرفا سالانه یک کارت بیمه ورزشی از فدراسیون پزشکی ورزشی دریافت میکنند که این بیمه تنها بخشی از هزینههای درمان مصدومیتهای آنها در زمین مسابقات را تقبل میکند. همچنین اکثر فوتبالیستهای ایرانی مشکلات مالیاتی به خاطر عدم تسویهحساب درست قرارداد مالی خود با باشگاهها پیدا میکنند. بحث تعاونی مسکن و بررسی سایر حقوق فوتبالیستها نسبت به اتفاقات روز فوتبال کشور همه و همه نکاتی است که با تشکیل اتحادیه بازیکنان فوتبال، توسط خود فوتبالیستها قابل پیگیری خواهد بود.