اسناد

فرجام سوسیال‌دموکراسی سوئد و دولت رفاه

یوران تربورن معتقد است که در دوره‌ای که مفهوم طبقه و تحلیل طبقاتی از مباحث سیاسی و آکادمیک سوئد رخت بربسته است باید دوباره سراغ این مفهوم و تحلیل طبقاتی رفت. برای یوران، مفهوم طبقه هم یک ابزار تحلیلی انتقادی است و هم ابزاری برای تقویت حس همگرایی و اتحاد بین اعضای طبقه در جهت مقاومت در برابر این سیستم و همچنین مبارزه بر علیه وضع موجود.؛

Göran_Therborn_2015_(cropped)یوران تربورن:مقدمه‌ی مترجم:سیاوش جاویدی:اكتبر ۲۰۱۹:کتاب پیش رو که قبل از انتخابات پارلمانی سوئد در سال ۲۰۱۸ به چاپ رسید ماحصل پروژه‌ی طبقه در سوئد است که یوران تربورن در همکاری با انستیتوی کاتالیز رهبری کرد. این کتاب آمار و ارقام به‌روز و تازه‌ای را به خواننده ارائه می‌دهد که تصویری از تقسیم ثروت میان فقرا و ثروتمندان سوئد را نمایان می‌سازد.

یوران تربورن استاد جامعه‌شناسی در دانشگاه کمبریج است. وی در سال ۱۹۸۱ سوئد را ترک می‌کند چون به گفته‌ی خودش، آن‌قدر چپ بود که در فضای نولیبرالی آن دوره برای خودش جایگاهی نمی‌یافت. در همان سال خروج از سوئد کتابی منتشر کرد با عنوان ساختار طبقاتی در سوئد بین سال‌های ۱۹۳۰ تا ۱۹۸۰، که تحلیلی تاریخی – طبقاتی از جامعه‌ی سوئد بود. یوران تربورن بعد از سال‌ها دوری از فضای سیاسی و اجتماعی سوئد به کشور باز می‌گردد و از دیدن اوضاع جدید سوئد شوکه می‌شود. جامعه‌ای با مختصات اجتماعی و سیاسی جدیدی متولد شده است. از جامعه‌ی موسوم به خانه‌ی مردم و از دولت رفاه که دستاورد مبارزات طبقه‌ی کارگر سوئد بود چیز چندانی باقی نمانده است. اختلاف طبقاتی به میزان قابل‌توجهی افزایش پیدا کرده است تا جایی که سوئد امروز بیش‌ترین تعداد میلیاردرها را نسبت به سایر کشورهای اسکاندیناوی دارد. همزمان، بخش بزرگی از مردم سوئد از امنیت شغلی برخوردار نیستند. «حمله‌ی همه‌جانبه‌ی سرمایه به دولت رفاه و گرایش آن به گسترش هر چه بیش‌تر طبقه‌ی بی‌ثبات تضاد اجتماعی جدید و بزرگ حال و آینده را می‌آفریند: تضاد بین از یک‌سو کار، نوآوری، مراقبت و نگهداری، دانش و تخصص و از سوی دیگر سوددهی و بهره‌وری که ارزشی مافوق همه‌ی حقوق‌بگیران دارد و به‌خاطر آن هر حقوق‌بگیری را می‌توان با دیگری عوض کرد. در چارچوب سازش‌های طبقاتی جامعه‌ی صنعتی، حوزه‌هایی چون آموزش، درمان و مدیریت (اداره ی) جامعه از تعرض سرمایه مصون بودند. اکنون دیگر اینطور نیست.»

یوران تربورن این سؤال را پیش روی خود و خواننده‌ی کتاب قرار می‌دهد که چه‌گونه جامعه‌ی سوئد که زمانی الگوی سایر کشورهای جهان در پیش‌روی به سوی یک جامعه‌ی برابر با کم‌ترین اختلاف طبقاتی بود به اینجا رسید که امروز نابرابری طبقاتی در آن به اوج خود رسیده است. برای نمونه می‌توان به پاسکال سوریُت Pascal Soriotمدیر کل شرکت دارویی آسترا زنِکا Astra Zeneca اشاره کرد که در سال ۲۰۱۸ درآمد روزانه‌ای بالغ بر ۳۵۸ هزار کرون داشت که بیش‌تر از درآمد متوسط سالیانه‌ی حقوق‌بگیران سوئد است. نمونه‌ی ديگری كه اين روزها بحث‌های زيادی را برانگيخته بودجه‌ی پیشنهادی سال آینده است، كه طبق آن كسانی كه درآمد بالای ۷۰۳هزار كرون دارند از تخفیف مالیاتی برخوردار خواهند شد (مقایسه كنید با میانگین درآمد سوئد كه ۲۹۰هزار كرون در سال است). برای مثال رییس كارخانه‌ی ولوو Volvo سالیانه دو و نیم میلیون كرون كم‌تر مالیات پرداخت خواهد كرد.

برای یوران تربورن آغاز دهه‌ی ۱۹۸۰ مقطعی است که سیاست اقتصادی و اجتماعی در سوئد دچار عقب‌گرد می‌شود. یوران تربورن این اتفاق را با اجرای سیاست‌های نولیبرالی از آغاز دهه‌ی ۱۹۸۰ و پیش‌روی سریع آن نه‌تنها در زمینه‌ی اقتصادی بلکه در زمینه‌های فرهنگی، آموزشی و درمانی و به تبع آن پیش‌‍روی سرمایه‌ی مالی، در ارتباط می‌بیند. این سیاست نولیبرالی شامل مقررات‌زدایی اقتصاد و بخش مالی و بانکی، خصوصی‌سازی‌های بی‌امان در حوزه‌ی خدمات عمومی مانند بهداشت و درمان و آموزش، کاهش مالیات بر سرمایه، کاهش مالیات شرکت‌های بزرگ، کاهش مالیات بر ارث و پیاده‌سازی شیوه‌ی مدیریت عمومی جدید در حوزه‌ی خدمات عمومی است. اجرا و پیشبرد این سیاست‌ها از نظر یوران تربورن کفه‌ی ترازو را به نفع طبقه‌ی ثروتمند و حاکمان سرمایه‌ی مالی و بازار بورس سنگین کرده است. این طبقه در حال افزودن بر دارایی‌ها و سرمایه‌های خویش است در حالی‌که اکثریت مردم سوئد هرچه بیش‌تر و سریع‌تر به خط فقر نزدیک‌تر می‌شوند. این سیاست‌ها تنها از طریق دولت‌های دست‌راستی سوئد پیش نرفته است بلکه دولت تحت سلطه‌ی سوسیال‌دموکرات‌ها هم نقش پررنگی در این زمینه ایفا کرده است.

یوران تربورن معتقد است که در دوره‌ای که مفهوم طبقه و تحلیل طبقاتی از مباحث سیاسی و آکادمیک سوئد رخت بربسته است باید دوباره سراغ این مفهوم و تحلیل طبقاتی رفت. برای یوران، مفهوم طبقه هم یک ابزار تحلیلی انتقادی است و هم ابزاری برای تقویت حس همگرایی و اتحاد بین اعضای طبقه در جهت مقاومت در برابر این سیستم و همچنین مبارزه بر علیه وضع موجود.

مقدمه‌ی نویسنده و بخش آغازین کتاب در مورد محتوا و ساختار کتاب توضیحات کافی ارائه می‌کنند. ذکر این نکته لازم است که ترجمه‌ی این اثر به معنای توافق کامل با تحلیل‌های نویسنده‌ی کتاب نیست. این ترجمه با این هدف صورت گرفته که به خواننده‌ی علاقمند تصویری از بازپس‌گیری دستاوردهای مبارزات طبقه‌ی کارگر سوئد در غیاب جنبش کارگری رادیکال و سوسیالیست در دوره‌ی اخیر را ارائه دهد. طبقه‌ی کارگر در سوئد کماکان یکی از سازمان‌یافته‌ترین جنبش‌ها در دنیا است ولی رفرمیسم اتحادیه‌ای و سازش طبقاتی قدرت واقعی این طبقه را سلب کرده است و طبقه‌ی کارگر را به دامان راست‌ترین و مرتجع‌ترین نیروهای دست‌راستی انداخته است تا جایی که بخش زیادی از اعضای اتحادیه‌های کارگری در دو دوره‌ی انتخاباتی اخیر به حزب دست راستی و ضد مهاجر دموکرات‌های سوئد راأی داده‌اند. این حزب اکنون سلطه‌ی چندین دهه‌ا‌ی سوسیال‌دموکرات‌ها در اتحادیه‌ی LO را به چالش کشیده است.

علاقه‌مندان به دریافت نسخه‌ی کاغذی کتاب حاضر می‌توانند از تاریخ اول دسامبر ۲۰۱۹ با جست‌وجوی کلمات Farjame socialdemokrasi wa dolate refah در موتورهای جست‌وجوگر اینترنتی، آن را از کتابفروشی‌های آن‌لاین خریداری کنند.در پايان بر خود لازم می‌دانم از كليه دوستان و عزيزانی كه بنده را از ترجمه تا چاپ كتاب همراه نمودند تشكر و قدرداني نمايم.