سلمان رشدی نویسنده هندی-بریتانیایی رمان “آیات شیطانی” جایزه صلح ناشران آلمان را در پایان نمایشگاه کتاب فرانکفورت دریافت کرد. او در سخنرانی‌اش با انتقاد از نوعی سانسور سخن گفت که “رنگ فضیلت به خود می‌گیرد”.
جایزه صلح ناشران آلمان امسال به سلمان رشدی نویسنده هندی-بریتانیایی کتاب “آیات شیطانی” تعلق گرفت. سلمان رشدی که در اثر حمله یک اسلامگرای تندرو، بینایی یک چشم و قدرت حرکت یک دستش را ازدست داده است، در سخنرانی‌اش هنگام دریافت این جایزه بیش از هرچیز بر موضوع سانسور و آزادی بیان تمرکز کرد.
او روز یک‌شنبه ۲۲ اکتبر در مراسم اهدای این جایزه در کلیسای سنت پاول فرانکفورت گفت آزادی از هردو سوی جناح چپ و راست تحت فشار است، به خصوص آزادی اندیشه از همه طرف “از سوی مرتجعان، خودکامگان، پوپولیست‌ها، عوام‌فریبان کم‌سواد، خودشیفتگان و صداهایی بدون دقت و ملاحظه مورد حمله قرار دارد”.
سلمان رشدی ادامه داد: «ما در زمانی زندگی می‌کنیم که اصلا باور نمی‌کردیم باید آن را تجربه کنیم. دوره‌ای که در آن موسسات آموزشی و کتابخانه‌ها در معرض سانسور و دشمنی قرار دارند و ادیان افراطی و ایدئولوژی‌های متعصب شروع به نفوذ به بخش‌هایی از زندگی کرده‌اند که جایی برای آنها وجود ندارد.»
او سپس منتقدانه به یک طیف مترقی اشاره کرد که طرفدار نوعی “سانسور خیرخواهانه” هستند: «سانسوری که رنگ فضیلت به خود می‌گیرد و بسیاری به خصوص جوانان آن را نوعی فضیلت تلقی می‌کنند.»
رشدی خواهان آن شد که از آزادی بیان “سرسختانه” دفاع شود “حتی زمانی که به ما توهین می‌کنند”. این نویسنده گفت: «به جای واکنش نشان دادن با سانسور، باید گفتار بد را با گفتار بهتر پاسخ دهیم، روایت‌های نادرست را با روایت‌های بهتر جایگزین کنیم، به نفرت با عشق پاسخ دهیم و این امید را از دست ندهیم که حقیقت حتی در زمان دروغ می‌تواند پیروز شود».
او در پیام تشکرش بابت دریافت این جایزه از “اشتیاق برای آزادی” سخن گفت که به دست آوردنش و پیدا کردنش سخت است. رشدی با نگاه به جنگ اوکراین گفت: «آنجا جنگی جریان دارد که از سوی مردی طماع و به دلیل حرص او به قدرت و کشورگشایی راه افتاده، داستانی غم‌انگیز که برای مخاطب آلمانی ناآشنا نیست.»
او به جنگ خاورمیانه نیز اشاره کرد و گفت: «صلح در این لحظه برای من تنها دودی وهم‌آلود است که از افیون برمی‌خیزد.»
سلمان رشدی در سخنرانی‌اش تاکید کرد که دست از تعهدش برای صلح بر نمی‌دارد. او تصریح کرد: «هر چقدر هم که یافتن آن [صلح] دشوار باشد، هر چند غیرممکن به نظر برسد، یکی از ارزش‌های بزرگ ماست که باید مشتاقانه دنبال شود.»
جایزه‌ای برای “سازش‌ناپذیری و مثبت‌اندیشی”
سلمان رشدی، نویسنده ۷۶ ساله از سوی هیأت اعطای جایزه صلح ناشران آلمان به دلیل “سازش‌ناپذیری، مثبت‌اندیشی و به خاطر این که با لذت داستان‌سرایی‌اش جهان را غنی می‌کند” مستحق دریافت این جایزه شناخته شده است.
در بیانیه این هیأت همچنین آمده است که رشدی علیرغم اینکه تمام عمرش در یک خطر همیشگی بوده “یکی از مدافعان پرشور آزادی اندیشه و بیان حتی از سوی کسانی که با او هم‌نظر نیستند” بوده است.
جایزه نقدی صلح ناشران و کتابفروشان آلمان ۲۵هزار یورو است. این جایزه از شخصیت‌هایی تجلیل می‌کند که در تحقق اندیشه صلح در حوزه‌های ادبیات، علم یا هنر سهیم بوده‌اند. سال گذشته سرهی ژادان، نویسنده اوکراینی این جایزه را دریافت کرد.
انجمن تجارت کتاب آلمان، سازمان صنفی ناشران و کتابفروشان این کشور است که این جایزه را از سال ۱۹۵۰ اهدا می‌کند. این جایزه به طور سنتی در پایان نمایشگاه کتاب فرانکفورت اهدا می‌شود.
۳۵ سال رویارویی با حکم مرگ
سلمان رشدی نویسنده رمان “بچه‌های نیمه‌شب” پس از انتشار رمان دیگرش “آیات شیطانی” در سال ۱۹۸۸ از سوی روح‌الله خمینی، رهبر وقت جمهوری اسلامی ایران حکم ارتداد گرفت و به مرگ محکوم شد.
او به دلیل صدور این فتوا سا‌ل‌ها مخفیانه زندگی می‌کرد و تازه چند سال بود که به عرصه عمومی بازگشته بود که سال گذشته در یک مراسم کتاب‌خوانی در نیویورک آمریکا از سوی یک اسلامگرای تندرو با چاقو هدف حمله قرار گرفت و بینایی یک چشم و توانایی حرکت یک دستش را از دست داد.
هادی مطر، ضارب ۲۴ ساله لبنانی تبار سلمان رشدی پس از دستگیری گفته بود که برای خمینی “احترام زیادی قائل است.”
دویچه وله فارسی