سقوط امپراتوریِ ۶۰۰ ساله‌ی عثمانی پایان دورانی شگرف از تنوع را رقم زد. این امپراتوری در نقطه‌ی اوج خود از مکه تا بوداپست، از الجزیره تا تفلیس و از بغداد تا کریمه امتداد داشت و میلیون‌ها نفر را از ادیان و اقوام مختلف به یکدیگر پیوند می‌داد. یک شهروند عثمانی ممکن بود یک مسیحی ارتدوکس شرقی از اودسا یا یک یهودی از موصل، یا یک مسلمان سنی از اورشلیم یا یک کاتولیک سوری از آنتاکیه باشد. سلطان که خلیفه، یا همان رهبر جهان اسلام، نیز بود، به غیر مسلمانان اجازه می‌داد که دادگاه‌ها، مدارس و نیایشگاه‌های خود را داشته باشند؛

:احمد مرادی: قدر مسلم آنکه در میان جنبشهای گذشته ترکمنها ، مقاومت ترکمنها علیه رضا خان از برجسته ترین وقایعی است که بیش از همه مورد توجه و پرداخت ترکمنهای بویژه ایران قرار گرفته است. در این باره مقالات زیادی از سوی آنان در نشریات مختلف بچاپ رسیده است که بدون استثنا همه آنان از آهنگ

احمد مرادی: قبل از آغاز بحث مقدمتا اين نکته را متذکر شوم که هر چند طرح موضوع فوق در شرايط کنوني با مسائل حادث امروز ترکمنصحرا قرابت چندانی ندارد، اما واقعيت اِينست که جنبشهای گذشته ترکمنها چه به لحاظ محتوی و چه اشکال و درک از مبارزه و همينطور درسها و تجربيات آنان که ميتوانند در

انقلاب اسلامی همچون تندبادی ویرانگر خواب ژرف انسان ایرانی را برآشفت و او را از فراز آسمان بلند پندار چنان بر زمین سخت بیداری فروکوفت که صدای شکستن تک‌تک استخوانهایش تا به امروز بر آسمان بلند است. در این چهل سال گذشته درباره چرائی و چگونگی این انقلاب بسیار شنیده‌ایم و در این میان، صدای آنانی که از گذشت روزگار هیچ نیاموخته و گناه این فروپاشی سهمگین را بر گردن دیگران افکنده‌اند، از همه بلندتر بوده است.؛

شاید بتوان اعدام توماج و چند تن از رهبران کانون فرهنگی سیاسی خلق ترکمن در ترکمن صحرا در اولین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی را آغاز ماشین کشتاری خواند که تاکنون ادامه داشته است. توماج و سه نفر دیگر از رهبران ترکمن پس از شکنجه‏ های وحشیانه در ۲۹ بهمن ۱۳۵۸ اعدام و جسدشان در ۱۲۵کیلومتری جاده بجنورد در زیر یک پل رها شد. اعدامی که ابتدا با تکذیب دخالت نیروهای حکومتی روبرو شد اما سال ها بعد صادق خلخالی در مجلس اعلام کرد که به دستور او و توسط نیروهای سپاه انجام شده است.؛

نویسندگان:اِ.آتاغارریف،اُ.بردیف،آ.غوبایف،د.دوردیف،اُ.اورازوف،و.پیلیاوسکی،ت.خوجه نیازوف،خ.یوسوپوف؛ انجمن حفاظت از آثار تاریخی و فرهنگی ترکمنستان شوروی. لنینگراد: نشرعلمی و فنی مربوط به معماری شعبه لنینگراد.1974.  این کتاب به پنجاه سالگی ایجاد ترکمنستان شوروی تقدیم شد. در تهیه و روشن کردن همه مسائل اشاره شده در این کتاب مقامات، دانشمندان و محافل وسیع اجتماعی ترکمنستان شوروی شرکت فعال کردند. ؛

در میان ما، کسانیکه در مورد هنر و تمدن و تاریخ ترکمنها اطلاعات جامعی دارند، رو به کاهش است. در مقابل، ما در نگارش و فراگیری از اطلاعات آنان جدیت زیادی بخرج نمیدهیم. بطور مثال، آتا آولیف که در رابطه با تاریخ موسیقی ترکمنها حاوی اطلاعات فراوانی است، در آستانه سن ٧٠ سالگی خود قرار دارد. وقتی با او در مورد تاریخ موسیقی ترکمن و جایگاه باغشی های ترکمن به صحبت می نشینی، در می یابی که او واقعا یک دایرة المعارف زنده است. ما جهت شناساندن این « دایرة المعارف » زنده به خوانندگان خود پای صحبت او نشسته و سئوالاتی را با او در میان گذاردیم. ؛

آننا سلطان ککیلوا بسال ١٩٤٢ در روستای کؤشی بدنیا می آید. استعداد خاص او از همان دوران نوجوانی بروز  کرده و او نخستین اشعار خود را در همان دوران تحصیلات ابتدایی می سراید. وفادارترین خواننده و شنونده اشعار او مادرش اوغول گرک ( Ogulgerek ) بوده که از زمره زنان روشنفکر بشمار می آمده است. او اشعار قدیمی را برای فرزندان خود بازگو میکرد که این امر تأثیر بسزایی در علت شاعر گردیدن آننا سلطان داشته است. خود آننا سلطان در این باره میگوید : « مادر جان، تو با نغمه های داستان گونه ات، شوری بی انتها، خوشبختی و امید روشنی را بمن هدیه کردی. تو مرا با این هدیه خود در زیر این آسمان آبی به راهی طولانی رهنمون ساختی، برای همین در مقابل تو به زانو می نشینم. »؛

خطای جمعی است و نه خطای فردی. خطایی تعمیم یافته، خطایی که عموم اهالی آن روز در ایران دچارش شده بودند. خطایی نه از سر بدطینتی و بدخواهی، بلکه به این دلیل که پدیده‌ی انقلاب را نمی‌شناختند. و نمی‌دانستند نتایج رفتار را ما تعیین نمی‌کنیم، بلکه اعمال و منطق رفتار است که نتیجه را تعیین می‌کند. نمی‌دانستند، نیت خیر کافی نیست، رفتار هم باید عقلانی و اخلاقی باشد. البته سهم و میزان خطای افراد یکسان نیست. برخی بیشتر و برخی کمتر.؛

آیا خمینی نیز مانند پدر ژوزف یا عالیجناب خاکستری‌پوش، پس از کارهای روزانه که در بسیاری از موارد همراه با انواع خدعه و نیرنگ بود، شب‌های خود را به راز و نیاز و نوشتن قطعه‌های عرفانی می‌گذراند، و در خلوتگاه خود به عرفان روی می‌اورد؟ آیا همانطور که ژیژک می‌گوید، همه انسان‌های معمولی برای آنکه بتوانند جان کسی را بستانند بایستی دستاویزی مقدس بیابند؟ ... ؛