فرهنگ موسیقی مردم ترکمن که تاریخی چندین سده‌ای دارد از نظر فرم و ژانرهای خود غنی و متنوع است. رشد و تکامل فرهنگ موسیقیایی مردم ترکمن در گذشته ارتباط ناگسستنی با هنر شگفت انگیز «باغشی»ها(ترانه سرایان مردمی) داشت، که سده‌ها بازگوکننده دیدگاه‌ها و داستان‌های سخت و طاقت فرسای گذشته مردم بودند.؛

داستان‌‌های منظوم قهرمانی رمانتیک و افسانه‌ای به‌لحاظ محبوبیت خود جایگاه دوم را دارند. این داستان‌ها شخصیت‌های ماجراجوی ویژه‌ی خود را دارند. سرایندگان برخی از آن‌‌ها ناشناخته‌اند (برای نمونه «شاه صنم و غریب») و سرایندگان برخی دیگر شناخته‌شده هستند: «زهره و طاهر» اثر ملانفس و «لیلی و مجنون» اثر عندلیب؛ اما حتا در هر یک از داستان‌‌های دسته‌ی اول نیز اثری از سبک سراینده‌ی آن وجود دارد؛

گاهی در ظلمی مضاعف قرار گرفته، دور از چشم ایل بیگانه در فراق یار و به یاد دیار، غمگینانه و غزیبانه گریسته اند و اشعار سوزناکی را برای دختران دشت به یادگار گذاشته اند. سروده های زیر ترانه های غنایی (سویگی آیدیملاری ) دختران است که برای یار خود سروده اند.؛

زبان ترکمنی بعنوان زبان قبایل اوغوز منطقه دریای آرال که در سده های هشتم تا نوزدهم میلادی سکنی گزیده بودند بوجود آمد. این زبان در فرایند تکاملی خود برخی ویژگیهای گروه زبان«قبچاق» را پیدا کرد، یعنی به زبان ترکی ترکیه و ازبکی نزدیک شد. ؛

گؤزل اولکأم برمن. سنی گوهـره زحمت چکیب درلر دؤکن توپراغیم برمن بیر پنجأنگــــی آلتیـنا زره آرزولار دارختیم إکن توپراغــــیم؛

بهرام محمد ایری که پیش از این با داستان های بلندی همچون «کارگر فصلی» و نمایشنامه های متنوع و موفقی از جمله نمایش "مرجن" برای اهالی فرهنگ و ادب شناخته شده است، این بار داستان بلند جدید خود را با نام «تیرانا» وارد بازار نشر کرد.ا ؛

: در ابتدای این شیوه را به دلیل متفاوت بودن و منحصر به فرد بودن آن و ارتباط عاطفی من با شخصیت های نقاشی هایم انتخاب کردم.بعد از انتشار آثارم در فضای مجازی متوجه شدم اکثریت مردم تصور میکنند این نوع زندگی نوستالژیست.در صورتی که ما هنوز با این فرهنگ و این شیوه و این بازیهای محلی زندگی میکنیم. ؛

مختومقلی، شاعر شوریده ای که همواره با حافظان اشباح خبیثه دروغ و نیرنگ و خرافات سر ستیز داشت؛

گوینده: اراز دردی خوجه:قارری گورگِن؛