یارانه روستانشینی:آیا وام و زمین ارزان برای بازگشت به روستاها کافی است؟

هفته نامه اقتصادی تجارت فردا : ابراهیم علیزاده: روستاهای ایران سال‌هاست حال و روز خوشی ندارند. ۳۰ هزار روستا خالی از سکنه شده‌اند و تنها ۳۹ هزار روستا با جمعیت بالای ۲۰ نفر باقی مانده است. این آمارهای اعلام‌شده توسط معاون عمران روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در حالی است که به‌زعم وی، روستاها نقش مهمی در توسعه کشور دارند و باید با توسعه روستاها زمینه توسعه کشور را فراهم کرد. محمدرضا شاملو ۱۷ آبان‌ماه امسال گفته است: «کاهش جمعیت روستانشینی در کشور تنها ناشی از مهاجرت نیست بلکه تبدیل روستاهای بزرگ به شهر هم در این کاهش دخیل است.»

آخرین آمار سرشماری مرکز آمار ایران نشان می‌دهد میزان روستانشینی در کشور به حدود ۲۶ درصد در سال ۱۳۹۵ تنزل کرده است. این در حالی است که پیش از این در سرشماری سال ۱۳۹۰ سهم جمعیت ساکن در نقاط روستایی از کل جمعیت کشور حدود ۲۹ درصد بود. در سال ۱۳۹۵ تعداد روستانشینان کشور تنها ۲۰ میلیون نفر ثبت شده است. با توجه به چنین وضعیتی سیاستگذاران برای بازگشت به روستاها سیاست‌های حمایتی‌ای را در پیش گرفته‌اند و مسوولانی مانند معاون عمران روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی هم تاکید دارند علاوه بر این حمایت‌ها، باید تدابیری اندیشیده شود که روستاهای بزرگ همچنان روستا بمانند و به شهر تبدیل نشوند.

اما برای اجرای سیاست‌های حمایتی، مسوولان چه برنامه‌هایی را در پیش گرفته‌اند؟ اوایل مهرماه امسال معاون توسعه روستایی و مناطق محروم ریاست‌جمهوری از پرداخت سه نوع تسهیلات تولیدی با کارمزدهای حداکثر هشت‌درصدی در مناطق روستایی خبر داده بود. ابوالفضل رضوی با اشاره به تصویب ۵ /۱ میلیارد دلار منابع صندوق توسعه ملی با هدف توسعه روستایی در مجلس عنوان کرده بود: «تولیدکنندگان و کارآفرینان به جای نرخ ۱۸درصدی سود تسهیلات در شهرها، می‌توانند با ایجاد اشتغال در روستاها از تسهیلات با سه نوع کارمزد هشت، شش و صفردرصدی بهره ببرند و در توسعه روستاها نیز نقش‌آفرینی کنند.» از سوی دیگر اواسط آبان‌ماه امسال بنیاد مسکن نیز اعلام کرده است: «امسال رقم تسهیلات برای ساخت‌وساز در روستاها ۱۸ میلیون تومان با سود چهار درصد شده است.» پیش از این رقم تسهیلات ساخت‌وساز در روستاها ۱۵ میلیون تومان بود. آن‌طور که روزنامه ایران گزارش داده، حمیدرضا سهرابی، مدیرکل مسکن روستایی بنیاد مسکن در این مورد توضیح داده است: «فرد متقاضی وام، حدود ۱۸ میلیون تومان آورده دارد که با دریافت تسهیلات مسکن می‌تواند یک ملک ۶۰ تا ۷۰‌متری بسازد. اما اگر فردی با ۱۸ میلیون تومان هم نتواند ملک خود را به پایان برساند، بنیاد مسکن با بانک مهر قراردادی را منعقد کرده که به صورت قرض‌الحسنه به متقاضیان تا سقف هشت میلیون تومان وام پرداخت کند.» وی در مورد واگذاری زمین در روستاها هم اظهار کرده است: «اولویت بنیاد مسکن، واگذاری زمین است. زمین‌هایی که متعلق به دولت است، به بنیاد مسکن واگذار شده و ما با تخفیف بالا در اختیار متقاضیان قرار می‌دهیم.» اما آیا صرفاً با اجرای چنین سیاست‌هایی می‌توان به بازگشت به روستاها امیدوار بود؟