کودتای ارتش در زیمبابوه ;پایان آقای دیکتاتور

شهروند | رابرت موگابه، رئیس‌جمهوری زیمبابوه و خانواده وی، ١٢ساعت پس از آن‌که ارتش در تلویزیون ملی اعلام کرد که به‌طور موقت کنترل کشور را برای «مقابله با مجرمان» در دست گرفته، تحت بازداشت قرار گرفتند. ارتش گفته «امرسون منانگاگوا»، معاون برکنار شده رئیس‌جمهوری، به‌عنوان رئیس‌جمهوری موقت جای او را گرفته است. در هراره، پایتخت زیمبابوه چندین انفجار رخ داده و در نزدیکی محل اقامت رئیس‌جمهوری آن تیراندازی شده است. سرلشکر سیبوسیسو مویو، از فرماندهان ارتش زیمبابوه اعلام کرد که کنترل این کشور را در دست گرفته و می‌گوید این اقدام کودتا نیست و برای جلوگیری از «بدتر شدن بحران سیاسی، اجتماعی و اقتصادی» انجام شده است. سرلشکر سیبوسیسو مویو، در سخنانی که از تلویزیون دولتی این کشور پخش شد، تأکید کرد که اقدام ارتش یک کودتای نظامی نیست و برای مقابله با مجرمانی است که موجب رنج‌های اجتماعی و اقتصادی در کشور شده‌اند. مویو افزود که رابرت موگابه، رئیس‌جمهوری ۹۳ساله زیمبابوه و خانواده‌اش در مکان امنی هستند و «سالم و سرحال‌اند». موگابه و خانواده‌اش تاکنون اظهارنظر رسمی در این‌باره نکرده‌اند. از سوی دیگر، ارتش ظاهرا ایگناتیوس چومبو، وزیر ‌دارایی زیمبابوه را بازداشت کرده است.
شب سه‌شنبه در هراره، پایتخت زیمبابوه چندین انفجار شدید رخ داد. همچنین به‌شکل غیرمنتظره‌ای خودروهای نظامی در خیابان‌های هراره ظاهر شدند. شاهدان عینی نیز از تیراندازی‌های متعدد در نزدیکی محل اقامت رئیس‌جمهوری خبر دادند. از روز سه‌شنبه حضور نیروهای نظامی در هراره افزایش یافت. سفارت آمریکا در پایتخت زیمبابوه، پیامی را توییت کرده و در آن، از «تداوم بی‌ثباتی» سخن گفته است. در بیانیه‌ای که پس از آن، از سوی سفارتخانه آمریکا منتشر شد، خطاب به شهروندان آمریکایی گفته شد که «تا اطلاع ثانوی در پناهگاه امنی بمانند.»
سفارتخانه بریتانیا نیز اعلام کرد که به دلیل «شرایط بی‌ثبات سیاسی»، شهروندان بریتانیایی باید در خانه‌های خود بمانند. سیبوسیسو مویو با بیان این‌که به تحریکات به‌شکل مناسب پاسخ داده خواهد شد، گفت: «همین‌که به ماموریت خود پایان دادیم وضع به حالت عادی باز خواهد گشت.» او از تمام نیروهای امنیتی خواست تا با ارتش همکاری کنند و همه سربازان بر سر انجام وظیفه خود بازگردند.
جاکوب زوما، رئیس‌جمهوری آفریقای جنوبی هم صبح دیروز، چهارشنبه گفت که با رابرت موگابه تماس داشته و به نقل از او گفته که سالم است، اما در حصر خانگی قرار دارد. زوما اعلام کرد که آماده است برای رفع بحران سیاسی زیمبابوه و حل اختلاف بین گروه‌های رقیب در حکومت آن کشور میانجیگری کند. زیمبابوه در یک بحران سیاسی به‌سر می‌برد. از هفته پیش که موگابه، اِمرسون منانگاگوا، معاون خود را برکنار کرد بین رئیس‌جمهوری و ارتش شکاف ایجاد شد.
منانگاگوا بعد از درگیری پیداکردن با گریس، همسر موگابه متهم به خیانت و اخراج شد. با این حال او توانست حمایت مخالفان و ارتش زیمبابوه را به خود جلب کند. از منانگاگوا به‌عنوان جانشین موگابه یاد می‌شد. تاکنون ارتش همواره پشت ‌سر موگابه و همچنین منانگاگوا قرار داشت. منانگاگوا از افراد نزدیک به کنستانتینو چیوِنگا، فرمانده ارتش است.
روز دوشنبه همین هفته، هنگامی که چیوِنگا به‌طور رسمی دولت موگابه را تهدید کرد، ارتش برای مقابله با بحران آماده «مداخله» شد. حزب حاکم اتحاد ملی آفریقایی زیمبابوه موسوم به جبهه میهن‌پرستان، شامگاه سه‌شنبه اظهارات چیوِنگا را «رفتار خیانتکارانه» نامید و گفت «آنها خواستار تحریک مقاومت و شورش خشن علیه قانون اساسی هستند.» رابرت موگابه از ‌سال ۱۹۸۷ به‌عنوان رئیس‌جمهوری و پیش از آن، از ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۷ به‌عنوان نخست‌وزیر بر زیمبابوه حکومت کرده است.
حالا به نظر می‌رسد اتفاقات روز سه‌شنبه، آغازی برای ترک قدرت پیرترین رهبر جهان در روزها، هفته‌ها یا ماه‌های آتی باشد. روزنامه گاردین از قول ساکنان محلی گزارش داده که سربازان ارتش، دسترسی به پارلمان، دفاتر دولتی و دادگاه‌های پایتخت را ممنوع کرده‌اند. همچنین دسترسی به محل اقامت رئیس‌جمهوری توسط نیروها مسدود شده است. یک فروشنده میوه و سبزیجات در مرکز شهر گفته است: «گرچه کمی ترسناک به نظر می‌رسد، اما این اتفاق برای ما خوب است. مدت زیادی است که ما در سختی به‌سر می‌بریم.»
یک مسئول دولتی نیز که به خاطر شغلش، نام خود را اعلام نکرده، به خبرنگار گاردین گفته است: «مردم هیجان‌زده هستند؛ چراکه آنها به دنبال تغییرند. فکر نمی‌کنم اقدامات خشونت‌آمیزی روی دهد، زیرا ارتش این کار را برای مردم می‌کند و اگر آنها دست به خونریزی بزنند، دیگر نمی‌توانند کارهایشان را پیش ببرند. به همین دلیل است که آنها به مردم گفته‌اند که از حضور در مرکز شهر خودداری کنند، مگر آن‌که کاری در آن‌جا داشته باشند تا کسی نتواند مشکلی برای مردم ایجاد کند.»
منانگاگوا که رئیس پیشین بخش جاسوسی است، حمایت زیادی را در میان نیروهای مسلح زیمبابوه دارد و مشخص نیست که در روزهای آتی چه کسانی با او مخالفت کنند. حزب اپوزیسیون زیمبابوه این حرکت ارتش را محکوم نکرده است. «نلسون شامیسا»، معاون حزب مخالفان ام.دی.سی، خواستار «صلح، رعایت قانون اساسی، رعایت دموکراسی، حاکمیت قانون و حرمت زندگی انسانی شده است». در‌ سال ٢٠١٦، کهنه‌سربازان جنگی، همبستگی خود با رئیس‌جمهوری را شکستند و قول دادند که در جبهه‌ای وسیع با همکاری مخالفان، رئیس‌جمهوری را به چالش بکشند.
«کریس موتسانگوا»، رئیس گروه کهنه‌سربازان جنگی، هفته گذشته در ژوهانسبورگ به خبرنگاران گفته بود که «گریس موگابه» همسر رئیس‌جمهوری زیمبابوه، «یک زن دیوانه» است که به خاطر «گواهی ازدواجش» و از طریق یک «کودتا» وارد قدرت شده است. موتسانگوا روز چهارشنبه در ژوهانسبورگ با صدور بیانیه‌ای خطاب به ارتش از آنها خواست تا «برای مقابله با سوءاستفاده گسترده از قدرت، دست به اصلاح بدون خونریزی» بزنند تا «دموکراسی واقعی» به زیمبابوه بازگردد. بحران اخیر در زمانی روی داده که زیمبابوه با مشکلات شدید اقتصادی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند. کشور در تلاش برای پرداخت هزینه‌های واردات به دلیل کمبود دلار است که این موضوع، باعث کمبود شدید صندوق ذخیره ارزی شده است. کارمندان دولت، ازجمله برخی از سربازان و پلیس‌ها چندین ماه است که حقوق خود را دریافت نکرده‌اند و همین امر موجب نارضایتی گسترده از دولت شده است.
کشور زیمبابوه در جنوب آفریقا زمانی با عنوان «رودزیا» از مستعمرات بریتانیا بود، اما در‌ سال ۱۹۶۵ اقلیت سفیدپوست ساکن این مستعمره به‌طور یک‌جانبه اعلام استقلال کردند که با مخالفت بریتانیا مواجه شد.
پس از چند‌سال مقابله سیاسی از سوی بریتانیا و جامعه بین‌المللی، ازجمله تحریم‌های اقتصادی، همراه با مبارزه مسلحانه گروه‌های طرفدار حکومت اکثریت سیاهپوست، سرانجام در‌ سال ۱۹۸۰ بین دولت سفیدپوستان، بریتانیا و استقلال‌طلبان توافقی به دست آمد که در نتیجه آن، این سرزمین با نام جدید زیمبابوه استقلال یافت و قدرت به یک دولت بومی منتقل شد.
در نخستین انتخابات پارلمانی در زیمبابوه که مدتی کوتاه پس از کسب استقلال برگزار شد، حزب اتحاد ملی آفریقایی زیمبابوه – زانو – به رهبری رابرت موگابه توانست اکثریت قابل توجه آرا را به دست آورد و قدرت را در دست گیرد. نتیجه انتخابات باعث شورش برخی اقلیت‌های قومی و سرکوب خونین آنان شد، اما جنگ داخلی سرانجام با توافق بین دولت و مخالفان و تشکیل حزب زانو – پی‌اف (زانو – جبهه مردمی) خاتمه یافت. از آن زمان تاکنون، رابرت موگابه در سمت نخست‌وزیر و بعدا رئیس‌جمهوری، قدرت را در این کشور در دست داشته و با این‌که فعالیت احزاب دیگر ممنوع نیست، اما حزب حاکم با در دست داشتن مواضع قدرت سیاسی و اقتصادی، زمام امور را در دست دارد. به گفته منتقدان، رابرت موگابه و حزب زانو- پی‌اف به راه‌های مختلف، از سرکوب مخالفان گرفته تا تقلب در انتخابات، قدرت را حفظ کرده‌اند.